Op basis van zijn anatomie is het kniegewricht een “scharnierverbinding”. Het is relatief onstabiel omdat er geen in elkaar grijpende botten in het gewricht zitten. In plaats daarvan wordt het bij elkaar gehouden door verschillende ligamenten (banden), inclusief de kruisbanden, waardoor het als een scharnier kan bewegen, maar de beweging van links naar rechts beperkt is.
Een acute of traumatische kruisbandruptuur wordt veroorzaakt door een draaiende verwonding aan het kniegewricht. Dit gebeurt meestal wanneer de hond rent en plotseling van richting verandert. Dit plaatst het grootste deel van het lichaamsgewicht op het kniegewricht en door overmatige rotatie- en afschuifkrachten worden de kruisbanden overbelast. Dit letsel beïnvloedt meestal alleen de voorste kruisband (craniale ligament). Een ruptuur van een kruisband is meestal uiterst pijnlijk en het kniegewricht wordt instabiel, wat resulteert in kreupelheid. Daarnaast wordt het gewricht meestal dik en warm als gevolg ontsteking.
Zwaardere honden lijken meer vatbaar voor het ontwikkelen van een kruisruptuur. Bij deze honden kan de verwonding optreden met een klein trauma aan de knie, zoals struikelen tijdens een normale wandeling. Honden met andere knieklachten, zoals een luxatie van de knieschijf hebben ook een grotere kans op het scheuren van hun voorste kruisband.
Een meer chronische vorm van kruisbandbeschadiging kan optreden als gevolg van progressieve verzwakking van de ligamenten als gevolg van herhaald trauma of Chronische artritis. Aanvankelijk wordt het ligament uitgerekt of gedeeltelijk gescheurd en kan kreupelheid slechts gering en intermitterend zijn. Bij voortgezet gebruik van het gewricht wordt de toestand geleidelijk slechter totdat een volledige scheur optreedt.